CTC2024: ความสำคัญของการตั้งคำถามในยุค AI

ชีวิตของคุณ ขึ้นอยู่กับคำถามที่คุณตั้ง

สรุป Session Questioning the Future: Why Questioning is the Most Important Skill in the Age of AI โดยคุณเคน – นครินทร์ วนกิจไพบูลย์, CEO & Editor-in-chief จาก THE STANDARD ในงาน CTC2024

“จงต้องตัดสินคน จากคำถามที่เค้าตั้ง มากกว่าคำตอบที่เค้าตอบ” – Voltaire

คุณเคนที่ทำงานในวงการสื่อมานาน ได้มีโอกาสถามคำถามมานับไม่ถ้วน ไม่ว่าจะกับนักธุรกิจ เกษตรกร นักเรียนนักศึกษา คุณเคนเลยเชื่อในคำกล่าวนี้มาก ว่าชีวิตของทุกคน ขึ้นกับคำถามที่เราถาม

แล้วในยุคที่ AI มา ถ้าเรามีโอกาสได้ถามคำถามเพียงแค่ 1 คำถาม จะถามว่าอะไร แน่นอนว่าคำถามนั้นย่อมแตกต่างกัน ตามประสบการณ์ ความเชื่อ หรือสิ่งที่เราได้เรียนรู้มา ดังนั้น คำถามจึงเป็นตัวสะท้อนความคิดและตัวตนของผู้ตั้งคำถาม และในขณะที่การตั้งคำถามมีส่วนสำคัญกับชีวิตมาก ๆ แต่หลาย ๆ คนอาจมองข้ามทักษะนี้ไป

แล้วคำถามที่สำคัญ มีอะไรบ้าง?

คำถามกับโลกใบนี้

คำถามเป็นเข็มทิศของมวลมนุษยชาติที่หล่อหลอมประวัติศาสตร์ ในอดีต มนุษย์เคยตั้งคำถามว่า เราจะใช้ประโยชน์จากไฟได้อย่างไร และควบคุมมันได้อย่างไร ทำให้เกิดวิวัฒนาการมาถึงทุกวันนี้

ต่อมาก็ถามอีกว่า จะทำอย่างไรให้เราไม่ต้องออกไปล่าสัตว์ จนเกิดมาเป็นยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม และหลังจากนั้น ก็ยังมีคำถามต่ออีกมากมายที่ทำให้เกิดไฟฟ้า แสงสว่าง ซึ่งการตั้งคำถามนี้เองทำให้ ‘เราก้าวไปข้างหน้าและค้นพบสิ่งใหม่ ๆ’

หลังจากมองไปข้างหน้าแล้ว ลองกลับมามองข้างในกันบ้าง เพื่อให้เข้าใจจิตใจของตัวเอง เห็นได้จากศาสนาและปรัชญาต่าง ๆ เช่น ความทุกข์คืออะไร คำถามเกี่ยวกับความสงบภายใน หรือการตั้งคำถามที่เกี่ยวกับการตั้งเป้าหมายของชีวิต สิ่งเหล่านี้เองกลับมาเป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจของมนุษย์ และ ‘ทำให้เกิดการเติบโตภายใน ที่ต่อยอดเป็นปัญญา’

คำถามกับชีวิต

ในแต่ละช่วงชีวิต คำถามก็แตกต่างกันออกไปตามวัย เช่น ตอนเกิดเราอาจจะแค่ถามว่า อันนี้คืออะไร เมื่อโตขึ้นมา เจ้าหนูจำไมเริ่มออกโรง พอเรียนจบ ก็ถามคำถามเกี่ยวกับก้าวต่อไปของชีวิต หรือแม้กระทั่ง ‘นี่ใช่ชีวิตที่เราต้องการรึเปล่า’ คำถามเหล่านี้ก็เหมือนกับเข็มทิศ ถ้าเราตั้งคำถามที่ถูก และละเอียดมากพอในการตัดสินใจแต่ละครั้ง คำถามเหล่านั้นจะพาเราไปในชีวิตที่เราต้องการ

คำถามที่คุณเคนเองตั้งไว้ให้กับตัวเองก็คือ “Who am I?” หรือ “What is my dream?” ที่ทำให้คุณเคนค้นพบกับสิ่งที่ตัวเองรัก และกล้าที่จะออกมาทำงานเขียน และกล้าทำ The Standard ในที่สุด

ดังนั้น ถ้าคำถามมาถูกจังหวะ มาในเวลาที่เหมาะสม มันจะทำให้ชีวิตเรามาในทิศทางที่ถูกต้อง ที่เราอยากจะเป็นได้

คำถามถัดมาคือ What is my purpose in life? เป้าหมายหรือคุณค่าของเราคืออะไร สิ่งที่เรากำลังทำอยู่ทุกวันนี้ สร้าง Impact อะไรบ้าง ถ้าเราหาสิ่งนั้นเจอ และ Purpose ของเราตรงกับ Purpose ขององค์กร มันจะยิ่งสร้างผลกระทบในเชิงกว้างได้ เหมือนกับที่คุณเคนตั้งใจถามคำถามกับตัวเอง และได้คำตอบออกมาเป็น Purpose ของคุณเคนและ The Standard ที่ว่า “Standup for the people”

ถ้าเรากล้าตั้งคำถามที่ถูก ในจังหวะที่เหมาะ และยากพอ สิ่งนี้จะพาเราไปสู่สิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่า

คำถามที่ถามกับช่วงเวลานี้

เพราะในโลกที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าจะเรื่อง Climate Change เทคโนโลยี สงคราม ความเหลื่อมล้ำ เศรษฐกิจหรือปัญหาอื่น ๆ ที่เข้ามามีบทบาทมากขึ้น การตั้งคำถามจะมีส่วนอย่างมาก เพราะปัญหาเหล่านี้จะไม่สามารถแก้ได้ด้วยวิธีการเดิม ๆ อีกต่อไป แล้วประตูที่จะนำไปสู่วิธีการใหม่ ๆ นั่นคือ ‘คำถาม’

“In order to find new solutions, we need to ask new questions.”

ถ้าเราตั้งคำถามด้วยกรอบเดิม เราก็จะได้คำตอบในกรอบเดิม ยิ่งในยุคที่โลกเปลี่ยนแปลงไป ผู้นำไม่ใช่คนที่รู้ทุกอย่างอีกต่อไป ไม่ว่าจะเรียนรู้เร็วแค่ไหน ก็ไม่สามารถตามทันโลกได้ แต่สิ่งที่ผู้นำทำได้ คือถามคำถามให้มากขึ้น กล้าตั้งคำถามในห้องประชุม หรือกล้าตั้งคำถามที่ไม่มีใครคิด มากกว่าการตอบคำถามเสียเอง

ในโลกที่เต็มไปด้วยคำตอบ ข้อมูลก็มีอยู่ทั่วไป สิ่งสำคัญเลยเป็นเรื่องของ ‘ความอยากรู้’ มากกว่าความรู้ อยู่ที่การตั้งคำถามให้ถูก หรือหลักการของ Prompt Engineering ที่จะช่วยให้เราหาคำถามใหม่ ๆ จาก AI ได้ การทำ Prompt Engineering ไม่ได้จำเป็นต้องเก่งด้านโปรแกรม แต่ต้องมีความสามารถ 5 ด้านนี้ คือ ภาษา ความคิดสร้างสรรค์ ความรู้ในเรื่องนั้นที่เราเชี่ยวชาญ Critical Thinking และ Communication หรือการสื่อสารที่ถูกต้องเพื่อให้ AI เข้าใจ ดังนั้นการตั้งคำถามก็เหมือนกับ Foundation ของ Prompt Engineering เพราะถ้าเรารู้ว่าการตั้งคำถามที่ดีเป็นอย่างไร ทักษะนี้จะช่วยให้เราอยู่รอดได้ในยุคของ AI

ในอีกแง่มุมนึงที่โลกทุกวันนี้ เรามีปัญหาสุขภาพจิตกันมากขึ้น สิ่งเหล่านี้อาจเกิดจากการที่เราไม่มีจุดยืนของตัวเอง สุดท้ายเราจะถูกสังคมพาไป และการที่เราไม่เคารพตัวเอง จะทำให้เราเป็นทุกข์

ชีวิตของเราแต่ละคนเบ่งบานไม่พร้อมกัน แต่ในยุคที่ Social Media และภาพของคนอื่นพาเราไป สิ่งสำคัญคือ Self Awareness เราต้องรู้จักตัวเองว่าเราให้คุณค่ากับอะไร และเราเชื่อหรือไม่เชื่ออะไร การตั้งคำถามเหล่านี้ก็เปรียบเสมือนกับการตรวจสุขภาพจิตในทุก ๆ วัน และพร้อมที่จะกลับมาทำให้เกิด Inner Peace ภายใน Self-awareness begins with Self-questioning

คำถามว่าเราจะตั้งคำถามอย่างไร

การตั้งคำถามเองก็เป็นทักษะที่ฝึกฝนกันได้ คุณเคนเลยนำ Framework การตั้งคำถามมาฝาก คือ รู้ว่าคำถามที่ดีคืออะไร และรู้ว่าคำถามมีประเภทไหนและแต่ละประเภทมีหน้าที่อะไรบ้าง

รู้ว่าคำถามที่ดีคืออะไร

ถ้าเรารู้ว่าคำถามที่ดีเป็นอย่างไร เราถึงจะฝึกได้ และคำถามที่ดีจะนำไปสู่คำตอบที่ดี ซึ่งคำถามที่ดีนั้น ประกอบไปด้วย:

• Clear and concise ชัดเจนและกระชับ ฟังครั้งเดียวแล้วผู้ฟังจับประเด็นได้ รู้ว่าจะตอบอะไร
• Open-ended คำถามปลายเปิด เป็นสิ่งที่เปิดจินตนาการของผู้ตอบ
• Purposeful ทำให้เห็นเหตุผลของการมีอยู่ของสิ่งเหล่านั้น
• Proacvocative คำถามที่กระตุ้นให้เราหลุดออกจากกรอบคิดเดิม ๆ สามารถถกเถียงเพื่อทำให้คนเราก้าวไปข้างหน้าได้
• Insighful คำถามที่ทำให้เราได้รู้ข้อมูลเบื้องลึกเบื้องหลังและเป็นประโยชน์
• Empowering คำถามที่ทำให้คนอื่นโตขึ้น ทำให้คนอื่นมีพลัง

รู้ว่าคำถามมีประเภทไหนและแต่ละประเภทมีหน้าที่อะไรบ้าง

• Creativity เกิดความคิดสร้างสรรค์ เช่น ถามว่า What if.., How might we.., How would .. do this?
• Logic เกิดตรรกะและกระบวนการคิดที่ดี ทั้ง Critical/ Strategic/ Statistical Thinking เช่น ถาม 5 whys, What are … driving this issue?, what/so what/ now what
• Learning เกิดการเรียนรู้ เช่น ถามว่า How does it work?, What have you learning from this topic?
• Relationship สร้างความสัมพันธ์กับคนที่ต่างกัน เช่น ถามว่า How would you feel about this situation?, What can I do to help support you?
• Self ตรวจสอบตัวเอง เช่น ถามว่า What are your biggest strengths and weakness?, How do you respond to stress?, What are your goals?

สุดท้าย

ลองกลับมาตั้งคำถามกับตัวเองเพื่อตกผลึกว่าเราเป็นคนแบบไหน เรามีจุดแข็งอะไร จุดอ่อนอะไร และควรพัฒนาไปในทางไหน เพื่อป้องกันไม่ให้เราวิ่งไปข้างหน้า จนลืมความสวยงามข้างทางไป และทำให้เกิดความสมดุลของชีวิต

สุดท้าย สิ่งสำคัญของการตั้งคำถามคือ ‘ทัศนคติที่เรามองโลก’ และคุณภาพชีวิตเราของ คือ คุณภาพของคำถามที่เราตั้ง

#CTC2024 #Skooldio

หากคุณเป็นคนหนึ่งที่เห็นความสำคัญของ Critical Thinking ทักษะที่จะทำให้เรา ‘Ask the right question’ ตั้งคำถามเป็น อย่างมีเหตุมีผล เพื่อนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ต้องการ ตอนนี้ Skooldio เปิดกำลังเปิดหลักสูตร Critical Thinking for Better Decision ที่รวบรวมสิ่งที่ต้องรู้เกี่ยวกับการคิดอย่างมีเหตุมีผล การตั้งคำถาม ทั้ง Framework กระบวนการคิด รูปแบบของอคติในการประเมินข้อมูลที่พบเห็นได้บ่อย และหัวข้ออื่น ๆ สอนโดยดร. วิโรจน์ จิรพัฒนกุล ผู้ร่วมก่อตั้ง Skooldio และ อดีต Data Scientist ที่ Facebook เพื่อเตรียมพร้อมให้คุณเป็นคนที่ตัดสินใจได้ดียิ่งขึ้น! สามารถลงทะเบียนแสดงความสนใจล่วงหน้า เพื่อรับส่วนลดได้เลย !👇

คลิก เพื่อดูรายละเอียดคอร์ส

ถ้าอยากศึกษาเนื้อหาเกี่ยวกับ Critical Thinking เพิ่มเติม สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่

• ที่เดียวครบ Critical Thinking คืออะไร? ทำไมเป็นทักษะที่ทุกบริษัทต้องการ
• อย่าหวังว่า ‘พนักงาน’ จะใช้ AI ได้ดี ถ้ายังไม่มีทักษะ Critical Thinking!
• วิธีฝึก Critical Thinking ฉบับคนทำงาน ‘ค่าตัวแพง’ จาก Harvard Business Review!