Information Architecture คืออะไร? ออกแบบ Product ให้ผู้ใช้เจอสิ่งที่ตามหา

Table of Contents

Information Architecture คืออะไร?
Information Architecture และ UX ต่างกันอย่างไร?
ขั้นตอนการทำ Information Architecture มีอะไรบ้าง

Information Architecture คืออะไร?

Information Architecture (IA) คือ ‘สถาปัตยกรรมข้อมูล’ ที่มีมาตั้งแต่ก่อนยุคสมัยคอมพิวเตอร์ เป้าหมายหลักคือ ‘การหาของให้เจอ’ เพราะฉะนั้นแล้วจึงถูกนำมาใช้กับห้องสมุดในสมัยก่อน เนื่องจากห้องสมุดสมัยก่อนมีหนังสืออยู่เป็นจำนวนมาก การจะหาข้อมูลในหนังสือแต่ละทีจึงใช้เวลานานและมีบ้างที่หาไม่เจอ

จุดเริ่มต้นของ Information Architecture เริ่มมาก่อนยุคที่ทุกคนยังเข้าห้องสมุดเพื่อค้นหาข้อมูล ในช่วงสมัยศตวรรษที่สิบเก้า ‘Library of Alexandria’ หรือ ห้องสมุด Alexandria เป็นหนึ่งในห้องสมุดที่เก่าแก่และใหญ่ที่สุดในห้องสมุดของโลกยุคโบราณที่ประกอบไปด้วยจำนวนสมุดอย่างมหาศาล

ปัญหาหลักๆ ที่เจอนั้นก็คือการหาข้อมูลไม่เจอเพราะมีข้อมูลที่เยอะมากจนเกินไป Information Architecture เลยเข้ามาช่วยตรงนี้ได้โดยการแยกหนังสือออกเป็นหมวดหมู่ หรือประเภทเพื่อง่ายต่อการหาหนังสือที่เราต้องการนั้นเอง

และในตอนหลัง ๆ หรือยุคสมัยปัจจุบันนั้นคนก็เริ่มเอา Information Architecture มาประยุกต์ใช้กับ Digital Products อย่าง Website หรือ Application ที่มีข้อมูลมหาศาลเพื่อจัดระเบียบข้อมูลให้คนเข้าถึงข้อมูลได้ง่ายมากขึ้นถึงแม้ว่าข้อมูลจะอยู่ในหน้าๆ เดียวก็ตาม

ดังนั้น Information Architecture คือการจัดหมวดหมู่ของข้อมูลให้เป็นระบบ ระเบียบเพื่อให้ลูกค้า หรือผู้ใช้งานมองหา ‘ข้อมูล’ ที่เขาตามหาได้แบบไม่งง และใช้แรงของสมองไม่เยอะ

Information Architecture และ UX ต่างกันอย่างไร?

User Experience คือการออกแบบประสบการณ์การใช้งานของลูกค้า หรือผู้ใช้ ส่วน Information Architecture คือการจัดหมวดหมู่ข้อมูลเพื่อให้ลูกค้า หรือผู้ใช้มองหาข้อมูลได้ง่าย แฮปปี้กับการใช้งาน Product หรือ Service ของเรา

อ้าวแล้วแบบนี้ Information Architecture กับ UX ต่างกันไหมนะ?

คำตอบคือไม่ต่าง แค่ User Experience จะเป็นวงกลมก้อนใหญ่ และ Information Architecture คือซับเซ็ตข้างในวงกลม UX อีกที

เพราะ Information Architectrue จะเจาะลึกในด้านการจัดระเบียบข้อมูล ทำอย่างไรให้คนได้รับข้อมูลไปในทางที่เราอยากจะสื่อสาร เช่น อยากรู้ว่าผัดไททำอย่างไร ส่วนตรงนี้ก็จะเป็นหน้าที่ของ Information Architecture ที่จะต้องจัดแจงข้อมูลให้ผู้ใช้ได้รับสารตรงนี้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการแสดงวัตถุดิบที่ต้องใช้ หรือวิธีการทำผัดไทแบบเป็นขั้นเป็นตอน

ส่วน User Experience หรือ UX จะโฟกัสไปที่ Experience ของคนที่มาใช้ว่าจะทำอย่างไรให้เขาได้ประสบการณ์ที่ดีที่สุด เช่น อยากให้คนมีรู้สึกกลัวขณะใช้หน้านี้ในส่วนตรงนี้ก็จะเป็นหน้าที่ของ UX ที่จะต้องเข้ามาทำให้ผู้ใช้มีประสบการ์ณความรู้สึกอย่างนั้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการใช้สี ฟ้อนต์ หรือการจัด Layout ให้ Users รู้สึกในแบบที่เราอยากจะสื่อ เพราะฉะนั้นแล้วหาก UX/UI Designer ที่มาเรียน Informaiton Architecture ก็จะมีความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดเรียงข้อมูลมากยิ่งขึ้น และยกระดับงานดีไซน์ของตัวเองให้ตอบโจทย์กับผู้ใช้ได้มากขึ้น

ขั้นตอนการทำ Information Architecture มีอะไรบ้าง

เข้าใจ Funnel ของผู้ใช้งานผ่าน Content Strategy

ก่อนที่จะไปจัดวางเนื้อหาบน Website สิ่งแรกที่คนทำเว็บควรเข้าใจอย่างแรกคือการเข้าใจ Funnel หรือกระบวนการตัดสินใจก่อนการซื้อ Product หรือ Service ของลูกค้าว่ามีขั้นตอนอะไรบ้าง โดย Funnel แบ่งออกเป็น 2 ฝั่งคือ

Supply Side คือการเชิญชวนผู้ใช้ให้มาใช้งาน Product / Service เป็นลำดับขั้น ตั้งแต่ปั้น Awareness จนเกิด Action จริง โดยจะสามารถมองผ่าน Framework ที่ชื่อว่า AIDA ที่ย่อมาจาก Awareness, Interest, Desire และ Action

Demand Side คือการเข้าใจ Funnel ผ่านมุมมองของผู้ใช้งาน เราจะเริ่มสนใจความคิดของ Users ว่า Users คิดยังไงก่อนเกิด Action โดยจะแบ่ง Funnel ออกเป็น First Thought, Passive Looking, Active Looking, Deciding, First Use, และ On Going เป็นลำดับ

เข้าใจกระบวนการคิดของผู้ใช้งานผ่าน Card Sorting

เมื่อเข้าใจ Funnel ของ Users แล้วว่ามีขั้นตอนอะไรเกิดขึ้นบ้างก่อนสร้าง Action ต่อมาสิ่งสำคัญในการจัดวาง Content เพื่อให้ Users เจอสิ่งที่ตามหาคือการเข้าใจสมองของผู้ใช้ว่ามีกระบวนการคิดอย่างไร

โดยขั้นตอนนี้สามารถใช้เครื่องมือที่เรียกว่า Card Sorting เข้ามาช่วยเหลือ เพราะแน่นอนว่าเราในฐานะเจ้าของเว็บไซต์มีข้อมูลมากมายที่อยากเสนอ แต่ไม่สามารถโยนใส่ Users ไปตู้มเดียวได้ และไม่รู้ว่าต้องจัดหมวดอย่างไรให้ Users เข้าใจ ซึ่ง Card Sorting จะเข้ามาเป็น Tool ที่ช่วยให้เราเข้าใจ Insights ว่าเขาจัดกลุ่มข้อมูลในแบบของเขาอย่างไร เพื่อให้เรามาต่อยอดในการทำ Information Architecture ได้

เข้าใจความเชื่อมโยงของข้อมูลผ่าน Content Mapping

มี Insights และข้อมูลในมือแล้วว่า Users มีกระบวนการคิด หรือการจัดหมวดหมู่ข้อมูลอย่างไร อีกหนึ่งสิ่งที่เราต้องเข้าใจคือ ข้อมูลที่ได้มานั้นมีความสัมพันธ์ระหว่างกันอย่างไรเพื่อให้สามารถนำไปวิเคราะห์ข้อมูล และต่อยอดการวาง Flow ของ Content บนหน้าเว็บได้

ซึ่งเราสามารถเข้าใจความเชื่อมโยงของข้อมูลได้ผ่านการเอามาเป็น Content Mapping เพื่อดู Flow โดยแบ่งเป็น 9 รูปแบบ เช่น Sequence, Hypertext, Swim Lane, Flow, Hierarchy, Mindmap, Journey Map, Quadrant และ Venn

เข้าใจการออกแบบ Interface ให้ผู้ใช้รับรู้สิ่งที่เราต้องการกับ Navigation Design

สิ่งสุดท้ายที่ควรจะเข้าใจคือกฎการออกแบบหน้าจอเพื่อให้ Users เจอสิ่งที่ตามหา และสร้าง Action ได้จริง โดยจะมี 4 เรื่องหลักที่ควรเข้าใจ นั้นคือ

1. UI Navigation คือการออกแบบเพื่อให้ Users เห็น Content มากกว่า UI ได้อย่างเป็นระบบระเบียบ

2. Visual Hierarchy คือการลำดับการวางเนื้อหาบน UI ว่าอยากให้ Users มองเห็นอะไรก่อน และอะไรตามหลัง

3. Different Platforms คือการเข้าใจว่าแต่ละ Platforms นั้นแตกต่างกัน มีวิธีการออกแบบที่ไม่เหมือนกัน

4. Accessibility คือการออกแบบเพื่อให้ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นผู้ใช้งานทั่วไป หรือผู้พิการนั้นสามารถเข้าถึง Product หรือ Service ของเราได้

ซึ่งทั้งหมดนี้คือ 4 เรื่องหลักที่ควรเข้าใจเพื่อที่จะจัดวางเนื้อหาหรือ Content เพื่อให้ตอบสิ่งที่ Users กำลังมองหา และเพื่อให้เขาสร้าง Action ที่เราคาดหวังบน Website หรือ Application ของเรา

แต่ถ้าอยากเรียนเรื่อง Information Architecture แบบเข้มข้น ละเอียด และครบเครื่องเพื่อสร้าง Products ที่มีการจัดวาง Information ที่ตอบโจทย์ผู้ใช้แบบถูกหลักการไปกับผู้เชี่ยวชาญตัวจริง

เรียนแบบเลือกเวลาเรียนเองได้ไปกับคอร์สออนไลน์ Information Architecture กว่า 4 ชั่วโมงเรียนครบทั้งเรื่อง

ทำความเข้าใจว่า User คือใคร แต่ละกลุ่มมี Context อย่างไร และ Content อะไรที่ตอบโจทย์พวกเขา
เรียนรู้ทุกเครื่องมือในการ Organize Content ไม่ว่าจะเป็น AIDA Framework, Card Sorting, และ Content Mapping
กฎการออกแบบ User Interface เพื่อให้ผู้ใช้เข้าถึง ‘ข้อมูล’ ที่ต้องการได้ง่ายสุด ไม่ว่าจะเป็น Hick’s Law, UI Navigation, Visual Hierarchy, Different Platform รวมไปถึง Accessibility
วิธีการนำ Product ที่มีการออกแบบ Information Architecture ไปทดสอบผ่าน Usability Testing เพื่อวิเคราะห์ว่าโครงสร้างที่จัดวางมานั้นตอบโจทย์ Users มากน้อยขนาดไหน

หรือเรียนแบบ On-Site เต็มวันแบบลงมือทำจริงใน Information Architecture Workshop ถาม-ตอบแบบใกล้ชิดกับ Expert ด้าน UX/UI อย่างคุณอภิรักษ์ ปนาทกูล